Η τελευταία μεγάλη παράσταση στο θρυλικό Carnegie Hall της Νέας Υόρκης πριν το lockdown, δόθηκε από ένα μεγάλο Μαέστρο, μία μεγάλη Ορχήστρα, με ένα μεγάλο έργο. Γιάννης Χατζηλοΐζου, Φιλαρμονική Αθηνών, Μάλερ 2.
Το ντεμπούτο του Μαέστρου και Συνθέτη Γιάννη Χατζηλοΐζου και της Φιλαρμονικής Αθηνών («ΦΑ») στις 10 Οκτωβρίου 2019 στο Ναό της Μουσικής, χαρακτηρίστηκε ως «το σημαντικότερο στην ιστορία του θεάτρου», «ένας καλλιτεχνικός θρίαμβος για τον Μαέστρο Γιάννη Χατζηλοΐζου και τη Φιλαρμονική Αθηνών», ενώ ο κριτικός Sean Park δημοσίευσε: «Συγχαρητήρια στον Γιάννη Χατζηλοΐζου και τη Φιλαρμονική Αθηνών για το ντεμπούτο τους στις ΗΠΑ και το Κάρνεγκι Χολ. Η Συμφωνία Αρ.2 του Μάλερ είναι πολύ πιθανόν το πιο φιλόδοξο έργο που θα μπορούσαν να επιλέξουν, ιδιαίτερα για μια ορχήστρα μόλις μερικών μηνών, αλλά το προσέγγισαν με ωριμότητα και φινέτσα που κάποιος θα περίμενε από οποιαδήποτε άλλη καθιερωμένη ορχήστρα παγκοσμίου επιπέδου».
Η ίδρυση της «ΦΑ» έχει ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία. Ήταν 28 Δεκεμβρίου του 2018 όταν ο Μαέστρος Γιάννης Χατζηλοΐζου εμπνεύστηκε και δημιούργησε τη Φιλαρμονική Αθηνών στο Α᾽ Νεκροταφείο Αθηνών κατά τη διάρκεια της κηδείας του αείμνηστου σπουδαίου Έλληνα Συνθέτη, Μαέστρου, και επί σειρά δεκαετιών Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, Θεόδωρου Αντωνίου, μέντορα και στενού φίλου του κ. Χατζηλοΐζου. Η «ΦΑ» έχει τις ρίζες της στην Κυπριακή Μουσική Ακαδημία (1956) της οποίας από το 1999 προεδρεύει ο Μαέστρος, και στο Μουσικό Όμιλο Λευκωσίας (1971), τον οποίο ίδρυσε και έκτοτε διευθύνει ο Εθνικός Συνθέτης της Κύπρου και πατέρας του Μαέστρου, Μιχάλης Χατζηλοΐζου, συνθέτης της πρώτης Κυπριακής Όπερας, «Ελευθερία».
Η παρθενική συναυλία της «ΦΑ» έλαβε χώρα στις 23 Απριλίου 2019 σε μια ξεχωριστή παραγωγή στο κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου ο κ. Χατζηλοΐζου διήφθηνε τη Συμφωνία Αρ.9 σε ΜΙ Ελάσσονα «Του Νέου Κόσμου» του Antonín Dvořák, και το «Ρέκβιεμ» σε ΡΕ Ελάσσονα Κ.626 του Wolfgang Amadeus Mozart.
Το όραμα του κ. Χατζηλοΐζου να καταστήσει τη «ΦΑ» ως τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο Πολιτιστικό Πρεσβευτή της Ελλάδας στον Κόσμο, και η εμβληματική του προσωπικότητα, δεν άργησαν να φέρουν αποτελέσματα. Μερικούς μήνες μετά το Μέγαρο, η «ΦΑ», πάντα με Καπετάνιο τον Μαέστρο της, άνοιξε φτερά για να διασχίσει τον Ατλαντικό, καταγράφοντας ένα ταξίδι που έμελλε να γίνει ορόσημο στα Ελληνικά και διεθνή πολιτιστικά χρονικά. Το ντεμπούτο τους στο Carnegie Hall, όπου ο κ. Χατζηλοΐζου γίνεται μόλις ο δεύτερος Έλληνας Μαέστρος μετά τον αείμνηστο Δημήτρη Μητρόπουλο (1896-1960) που καταξιώνεται από το κοινό και τον Νεοϋορκέζικο τύπο.
Ο Μαέστρος επέλεξε σαν κυρίως πιάτο της βραδιάς τη Συμφωνία Αρ.2 σε ΝΤΟ Ελάσσονα του Γκούσταβ Μάλερ. Η «Συμφωνία της Αναστάσεως», όπως είναι γνωστή, αποτελεί το πλέον Προμηθειακό έργο στο ρεπερτόριο της Σοβαράς Μουσικής, και απαιτεί μνημειώδεις μουσικές δυνάμεις επί σκηνής, και εκτός σκηνής. Η συναυλία ξεκίνησε πρώτα με το Μπαλέτο από την Όπερα/Μελόδραμα «9η Ιουλίου» του Μιχάλη Χατζηλοΐζου, ενώ ακολούθησε ο «Σέρβικος» Κυπριακός Χορός Αρ.1 του ίδιου του Μαέστρου. Τόσο η «9η Ιουλίου» όσο και ο «Σέρβικος», αποτελούν τα πιο πολυπαιγμένα έργα του Λυρικού και Ορχηστρικού ρεπερτορίου αντίστοιχα, στην ιστορία της Κυπριακής Μουσικής.
Τα διθυραμβικά σχόλια που καταγράφηκαν για τον Έλληνα Μαέστρο θυμίζουν μύθους και δόξες του ρομαντικού παρελθόντος. «Ψηλός και επιβλητικός, ο Χατζηλοΐζου θύμισε Σόλτι, μόνο που οι κινήσεις του ήταν πιο ακριβείς και συγκρατημένες από το υπερκινητικό στυλ του αείμνηστου Ούγγρου Μαέστρου», γράφει η New York Classical Review. «Ο Μαέστρος Χατζηλοΐζου ήταν εντυπωσιακός. Έχει επιβλητική παρουσία στο βάθρο, η διεύθυνση του είναι ευκρινής, οι κινήσεις του ακριβείς και φινετσάτες, και η μαεστρικά του γνώση της παρτιτούρας ήταν εμφανέστατη», συνεχίζει η New York Concert Review.
Έχοντας μια Ορχήστρα στα χέρια του που ίδρυσε ο ίδιος μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα, ο κ. Χατζηλοΐζου έκανε μια άκρως τολμηρή και φιλόδοξη επιλογή, για την οποία και δικαιώθηκε, αφού τόσο το ένθερμο standing ovation στο κατάμεστο Carnegie Hall όσο και ο Νεοϋορκέζικος Τύπος και διάσημες προσωπικότητες της Τέχνης, τον αποθέωσαν, κάνοντας λόγο για προσωπικότητα που «βαδίζει στα χνάρια του αείμνηστου Δημήτρη Μητρόπουλου, του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, του Ξενάκη, του Θεοδωράκη, του ίδιου του Μάλερ…», συνεχίζει ο Harry Rolnick.
Παρουσία των τέως και νυν Αρχιεπισκόπων Αμερικής κ.κ. Δημητρίου και Ελπιδοφόρου, των Μόνιμων Αντιπροσώπων Ελλάδας και Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη κας Μαρίας Θεοφίλη και κου Ανδρέα Μαυρογιάννη, αντιπροσωπείας της Πόλης της Νέας Υόρκης, προσωπικοτήτων του Διεθνούς Καλλιτεχνικού Στερεώματος όπως οι Joshua Bell, Philip Tsiaras, και ο Μάριος Φραγκούλης, σύσσωμο το Gustav Mahler Society of New York, και πέραν των 2500 φιλόμουσων στο ακροατήριο, το ντεμπούτο του Γιάννη Χατζηλοΐζου και της Φιλαρμονικής Αθηνών στο θρυλικό Κάρνεγκι Χολ έλαβε τεράστιες διαστάσεις, ενώ τα τοπικά ΜΜΕ εκστασιασμένα γράφοντας για τον Χατζηλοΐζου αναφέρουν πως «Ήταν σαν ο ίδιος ο Μάλερ να αναστήθηκε μέσα από την προσωπικότητα της Φιλαρμονικής Αθηνών υπό την μαγευτική διεύνυνση του Γιάννη Χατζηλοΐζου, εικονογραφώντας ότι η Ελληνική Κλασική Μουσική υπέστη μια μεγαλοπρεπή Ανάσταση» (The Millbrook Independent).
«Ο Ηράκλειος Άθλος έπεσε στους ώμους του Μαέστρου Γιάννη Χατζηλοΐζου, ο οποίος ήταν κάτι περισσότερο από έτοιμος για την πρόκληση», γράφει η Broadway World. Το καράβι ήταν όντως τεράστιο. 126 κορυφαίοι και ως επί το πλείστον Αθηναίοι Μουσικοί με Εξάρχων τον Γιάννη Γεωργιάδη, προετοιμάστηκαν επί Αθηναϊκού εδάφους. Δύο Airbus και ένα Boeing μετέφεραν τους Μουσικούς και την ομάδα παραγωγής της «ΦΑ» από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη, όπου η μοναδική πρόβα τζενεράλε έλαβε χώρα μερικές ώρες πριν την συναυλία, στην κεντρική σκηνή Stern Auditorium / Perelman Stage του θεάτρου. Ήταν η πρώτη φορά που οι 126 Μουσικοί της «ΦΑ» συνάντησαν τους 200 χορωδούς της New York Choral Society επί σκηνής, όπως και την Υψίφωνο Larisa Martínez και την Μεσόφωνο Daveda Karanas.
Όπως θυμάται ο Φώτος Χατζηλοΐζου, αδερφός του Μαέστρου και Διευθυντής Σκηνής της «ΦΑ», η πρόβα τζενεράλε ξεκίνησε με καθυστέρηση μίας ώρας, αφού ούτε το ίδιο το Κάρνεγκι Χόλ ήταν προετοιμασμένο να φιλοξενήσει επί σκηνής ένα τόσο υπέρογκο μουσικό σχήμα. Ο Μαέστρος περίμενε υπομονετικά και ανέμελα την προετοιμασία της σκηνής, και αφότου ανέβηκε στο βάθρο και όλοι οι παρευρισκόμενοι μουσικοί και υπάλληλοι του θεάτρου αντίκρισαν το πρόσωπο του, συνειδητοποίησαν το τί επρόκειτο να συμβεί. Μετά εκπλήξεως όλων, ο Μαέστρος έκρινε πως δεν χρειαζόταν ένα ολόκληρο πέρασμα του έργου, παρά μερικών μερών. Όντως, μετά από ένα μήνα εντατικών προβών στην Αθήνα και μερικών ημερών στη ΝΥ, το μοναδικό πέρασμα της «Συμφωνίας της Αναστάσεως» από τη «ΦΑ» έγινε μόνο κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Πράγμα πρωτάκουστο, τολμηρό, ριψοκίνδυνο, εντυπωσιακό. Η γνώση, η αυτοπεποίθηση, και η ικανότητα του Γιάννη Χατζηλοΐζου, ήταν τελικά το καταλυτικό συστατικό της επιτυχίας.
Όσοι είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν με τον Μαέστρο Χατζηλοΐζου ή να τον παρακολουθήσουν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του μνημειώδους αυτού πρότζεκτ σε Αθήνα και Νέα Υόρκη, μιλούν για μια ιστορική προσωπικότητα με ήθος, επαγγελματισμό, ευφυΐα, ικανότητα, και όραμα. «Μια μεγαλοπρεπής προσωπικότητα, ο Γιάννης Χατζηλοΐζου κρατά τη μπαγκέτα του με εξουσία, γνωρίζει καλά την Ορχήστρα του, και έχει την εμπειρία να την κρατά υπό έλεγχο» (ConcertoNet).
Είναι χαρακτηριστικό πως μέχρι και ο περίφημος βιολιστής Joshua Bell, ο οποίος παρακολούθησε τόσο μέρος των προβών όσο και την ίδια τη συναυλία, συνεχάρη τον Έλληνα Μαέστρο για τον «Θρίαμβο στο Κάρνεγκι Χολ», ενώ ο Αμερικανός Μαέστρος Franz Anton Krager εξυμνεί λέγοντας πως «ο Γιάννης Χατζηλοΐζου είναι ένα άτομο ύψιστης ανθρωπιάς, καλλιτεχνικής ευαισθησίας και ακεραιότητας. Βλέπω κάτι μέσα του που όχι μόνο τον ξεχωρίζει μουσικά από τόσους άλλους, αλλά τον καθιστά ηγέτη. Αυτή η φυσική ηγεσία γεννιέται από την αγάπη του για τη ζωή και τους ανθρώπους, και τον εξυπηρετεί σαν ένας λαμπρός φάρος φωτός στον νυχτερινό ουρανό».
Η ώρα πάει 7:30μμ. Νυχτώνει. Οι Μουσικοί της «ΦΑ» και της NY Choral Society βλέπουν με ενθουσιασμό από τα παράθυρα στα καμαρίνια τους τις εκατοντάδες κόσμου να καταφθάνει στο Κάρνεγκι Χολ. Οι κυρίες στα επίσημα μαύρα και οι κύριοι στα ασπρόμαυρα φράκα, ξεκινούν να περιφέρονται στους διαδρόμους του θεάτρου. Αλληλοκοιτάζονται και η ατμόσφαιρα είναι φανερά φορτισμένη. Οι ήχοι των οργάνων να προβάρουν περάσματα από τα 3 έργα που θα ακολουθούσαν πλημμυρίζουν την ατμόσφαιρα στα παρασκήνια, ενώ ο λευκός θόρυβος από το ακροατήριο φουντώνει. Ο Μαέστρος ξεκουράζεται στο καμαρίνι του στον όροφο. Οι Μουσικοί κατευθύνονται προς τις θέσεις τους στη σκηνή και ακούγονται τα πρώτα χειροκροτήματα. Είναι όλοι, 300, στις θέσεις τους. Τελευταίος εμφανίζεται στη σκηνή με το βιολί του ο Εξάρχων της «ΦΑ» Γιάννης Γεωργιάδης. Το χειροκρότημα δυναμώνει. Η Ορχήστρα χορδίζει στο ΛΑ του Πρώτου Ομποΐστα Σπύρου Κοντού. Μία παρατεταμένη σιωπή μερικών λεπτών ακολουθεί και ηλεκτρίζει την ατμόσφαιρα. Ο Μαέστρος κατευθύνεται προς τα παρασκήνια. Τα φώτα χαμηλώνουν. Η είσοδος stage right της σκηνής ανοίγει, και ο Γιάννης Χατζηλοΐζου εισέρχεται στη σκηνή εν μέσω έντονου χειροκροτήματος. Η ιστορία εγράφη και «το μέλλον φαίνεται λαμπρό για αυτή την πολλά υποσχόμενη Ορχήστρα».
Το ταξίδι ξεκίνησε στη Λευκωσία το 1976. Το όραμα και η πίστη τον ταξίδεψαν σε 5 ηπείρους. Το ιδεώδες πάντα υπέρλαμπρο. «Η υψηλή Μουσική παραμένει η πιο διαπρεπής αθανασία που μπορεί να επιτύχει η ανθρωπότητα. Κι αυτό είναι που πέτυχε ο Μαέστρος Γιάννης Χατζηλοΐζου στο Κάρνεγκι Χολ». The Millbrook Independent.
